Rak trzustki – objawy, diagnostyka i rokowania

Rak trzustki – przyczyny i czynniki ryzyka rozwoju choroby

Rak trzustki przyczyny ma wieloczynnikowe, jednak największy wpływ na rozwój choroby ma palenie papierosów. Osoby palące mają kilkukrotnie wyższe ryzyko zachorowania na raka trzustki w porównaniu do niepalących. Innym istotnym czynnikiem ryzyka jest przewlekłe zapalenie trzustki, które prowadzi do trwałych zmian zapalnych w obrębie trzustki.

Dieta bogata w czerwone mięso i duże spożycie tłuszczów nasyconych również może zwiększać ryzyko rozwoju nowotworu trzustki. Z kolei otyłość i cukrzyca, zwłaszcza typu 2, uznawane są za niezależne czynniki ryzyka. W niektórych przypadkach zdiagnozowano raka trzustki u pacjentów z genetyczną predyspozycją, zwłaszcza z zespołem dziedzicznego raka piersi i jajnika (BRCA1/BRCA2).

Rak trzustki może również rozwinąć się w wyniku przewlekłego narażenia na niektóre czynniki chemiczne, takie jak pestycydy czy rozpuszczalniki organiczne. Czynnikami zwiększającymi ryzyko są także wiek (najczęstsze zachorowania po 60. roku życia) oraz płeć – mężczyźni są bardziej podatni na ten rodzaj nowotworu.

Najczęstsze objawy raka trzustki

Symptomy raka trzustki zależą od lokalizacji guza, jednak pierwsze objawy są zazwyczaj nieoczywiste. Do najczęstszych należą: ból brzucha promieniujący do pleców, utrata masy ciała, brak apetytu oraz przewlekłe zmęczenie. W przypadku nowotworów głowy trzustki może pojawić się powiększenie pęcherzyka żółciowego oraz żółtaczka mechaniczna.

Wczesne objawy raka trzustki mogą być mylone z dolegliwościami przewodu pokarmowego, takimi jak niestrawność czy wzdęcia. U niektórych pacjentów diagnozuje się cukrzycę, która w rzeczywistości jest objawem rozwijającego się guza trzustki (cukrzyca typu 3). Objawy raka trzustki obejmują również świąd skóry, steatorrheę (biegunkę tłuszczową) oraz ciemne zabarwienie moczu.

Diagnostyka raka trzustki – jakie badania są najskuteczniejsze?

Diagnostyka raka trzustki rozpoczyna się zazwyczaj od ultrasonografii jamy brzusznej (USG), które może wykazać guz trzustki lub poszerzenie przewodów żółciowych. W celu potwierdzenia rozpoznania raka trzustki wykonuje się tomografię komputerową oraz cholangiopankreatografię rezonansu magnetycznego (MRCP).

Najdokładniejszym badaniem w diagnostyce raka trzustki jest ultrasonograficzne badanie endoskopowe (EUS), które umożliwia pobranie wycinka do badania histopatologicznego (biopsja trzustki). Ocenę obecności markerów nowotworowych, takich jak CA 19-9, wykonuje się w surowicy krwi, choć nie są one wystarczające do postawienia rozpoznania raka.

Jak wygląda leczenie raka trzustki? Dostępne metody terapii

Leczenie raka trzustki zależy od stopnia zaawansowania nowotworu i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Leczenie operacyjne jest jedyną metodą wyleczenia raka trzustki, jednak tylko u 10-20% chorych guz jest resekcyjny w momencie rozpoznania. Najczęstszym zabiegiem jest operacja Whipple’a, wykonywana w przypadku nowotworu głowy trzustki.

U pacjentów z zaawansowanym stadium choroby stosuje się leczenie paliatywne, które obejmuje chemioterapię, radioterapię oraz leczenie objawowe. Często wykorzystuje się także terapie celowane i immunoterapie, jednak ich skuteczność jest obecnie ograniczona.

Czy raka trzustki można wyleczyć?

Wyleczenie raka trzustki jest możliwe jedynie w przypadku wczesnego wykrycia i radykalnej resekcji chirurgicznej. Niestety, u większości pacjentów choroba wykrywana jest w zaawansowanym stadium, co znacznie ogranicza szanse na wyleczenie. Leczenie chirurgiczne w połączeniu z chemioterapią może wydłużyć czas przeżycia, jednak maksymalnie o pięć lat.

Rokowania w raku trzustki – od czego zależy długość życia?

Rokowania rak trzustki są zależne od stopnia zaawansowania nowotworu, lokalizacji guza (głowa, trzon, ogon trzustki), możliwości wykonania zabiegu chirurgicznego oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Przerzuty do węzłów chłonnych, naciekanie naczyń czy narządów sąsiadujących znacznie pogarszają rokowania.

W przypadku resekcyjnego guza trzustki mediana przeżycia wynosi 15-19 miesięcy, natomiast w przypadkach nieoperacyjnych czas ten skraca się do 6-11 miesięcy. Leczenie systemowe może nieznacznie wydłużyć czas życia i poprawić jego jakość, jednak rak trzustki pozostaje jednym z najgorzej rokujących nowotworów złośliwych.