Biopsja – co to jest, na czym polega i czy zawsze oznacza nowotwór?

Co to jest biopsja i czy boli?

Biopsja to badanie diagnostyczne, które polega na pobraniu fragmentu tkanki lub komórek z organizmu w celu ich szczegółowej oceny pod mikroskopem. Jest to jedno z najważniejszych narzędzi wykorzystywanych w diagnostyce chorób nowotworowych, ale nie oznacza to, że każda biopsja związana jest z rakiem. W rzeczywistości wiele biopsji pozwala wykluczyć obecność nowotworu.

Czy biopsja boli? Większość procedur wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym, co sprawia, że ból odczuwany podczas zabiegu jest minimalny lub żaden. W przypadku biopsji cienkoigłowej, gdzie używa się bardzo cienkiej igły, dyskomfort jest porównywalny do zwykłego zastrzyku. Biopsja gruboigłowa lub mammotomiczna wymaga znieczulenia miejscowego, a sam zabieg jest nieco bardziej inwazyjny, jednak rzadko wiąże się z silnym bólem.

Na czym polega biopsja? Przebieg badania krok po kroku

Biopsja polega na pobraniu materiału tkankowego z miejsca, które budzi podejrzenia choroby. Może to być fragment tkanki (wycinek), zawartość torbieli lub komórki pobrane przez cienką igłę. Przebieg badania zależy od rodzaju biopsji:

1. Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa – polega na pobraniu komórek z podejrzanej zmiany przy użyciu cienkiej igły. Czasem wykonywana jest pod kontrolą USG, co pozwala na precyzyjne nakłucie.
2. Biopsja gruboigłowa – polega na pobraniu fragmentu tkanki przy pomocy grubszej igły. Zabieg wymaga znieczulenia miejscowego i najczęściej wykonywany jest pod kontrolą USG.
3. Biopsja mammotomiczna – stosowana głównie w diagnostyce raka piersi. Pozwala na pobranie większej ilości tkanki bez konieczności wielokrotnego nakłuwania.
4. Biopsja wycinająca – polega na chirurgicznym usunięciu całej zmiany lub jej fragmentu.

Każda z tych metod polega na pobraniu materiału, który następnie trafia do badania histopatologicznego.

Ile trwa biopsja i jak długo czeka się na wynik?

Sam zabieg biopsji trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu minut. W przypadku biopsji cienkoigłowej badanie jest bardzo szybkie i nie wymaga dłuższego pobytu w placówce. Biopsja gruboigłowa czy mammotomiczna może trwać od 20 do 40 minut, w zależności od umiejscowienia zmiany i jej charakterystyki.

Na wyniki biopsji czeka się najczęściej od 7 do 14 dni. W przypadku bardziej skomplikowanych analiz, np. oznaczania receptorów estrogenowych, czas oczekiwania może się wydłużyć.

Rodzaje biopsji – cienkoigłowa, gruboigłowa, wycinkowa i inne

Istnieje kilka rodzajów biopsji stosowanych w diagnostyce nowotworów:

• Biopsja cienkoigłowa (BAC) – stosowana m.in. w przypadku zmian w węzłach chłonnych, szyjki macicy, tarczycy, piersi.
• Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa – polega na pobraniu materiału przez aspirację, czyli podciśnienie.
• Biopsja gruboigłowa (CB) – stosowana m.in. w diagnostyce raka piersi, mięsaków tkanek miękkich, podejrzenia przerzutów.
• Biopsja wycinająca (excisional biopsy) – usunięcie całej zmiany chorobowej.
• Biopsja węzła wartowniczego – wykonywana w diagnostyce raka piersi i czerniaka, pozwala ocenić układ regionalnych węzłów chłonnych.
• Biopsja mammotomiczna – precyzyjna metoda pod kontrolą USG, pozwala na pobranie większej ilości tkanki.
• Biopsja płynna – nowoczesna metoda, w której analizuje się wolne krążące DNA nowotworowe.

W diagnostyce raka tarczycy, kości czy szyjki macicy wybór rodzaju biopsji zależy od umiejscowienia zmiany oraz podejrzenia co do charakteru procesu chorobowego.

Jak odczytać wynik biopsji i co oznaczają poszczególne określenia?

Wynik biopsji może budzić wiele pytań, zwłaszcza gdy pojawiają się specjalistyczne terminy, których pacjent wcześniej nie znał. Biopsja cienkoigłowa dostarcza informacji o obecności lub braku komórek nowotworowych w pobranej próbce. Jeśli wynik wskazuje na „brak cech nowotworu”, oznacza to, że w badaniu nie stwierdzono komórek złośliwych. Czasem jednak pojawia się określenie „materiał niejednoznaczny” lub „atypowe komórki”, co może sugerować konieczność wykonania biopsji gruboigłowej w celu dokładniejszego zbadania tkanki.

W przypadku biopsji gruboigłowej wynik badania histopatologicznego może zawierać szczegółowy opis typu nowotworu, jego stopnia złośliwości oraz obecności receptorów estrogenowych, które są kluczowe w diagnostyce raka piersi. Wyniki biopsji cienkoigłowej mogą również informować o stanie węzłów chłonnych, co jest niezwykle ważne dla oceny zaawansowania procesu chorobowego. Niezrozumiałe sformułowania, takie jak „rozpoznanie histopatologiczne” czy „komórki nowotworowe o cechach przerzutów”, zawsze należy omówić z lekarzem, który wyjaśni, co dokładnie oznacza taki opis w kontekście indywidualnej sytuacji pacjenta.

Zły wynik biopsji – co dalej? Kolejne kroki diagnostyczne i leczenie

Zły wynik biopsji, wskazujący na obecność komórek nowotworowych, nie oznacza wyroku. To początek dalszej, precyzyjnej diagnostyki, której celem jest dokładne określenie rodzaju nowotworu oraz jego zaawansowania. W przypadku raka piersi konieczne może być wykonanie dodatkowych badań obrazowych, takich jak rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa, aby ocenić rozległość zmian i sprawdzić, czy choroba objęła układ regionalnych węzłów chłonnych.

Jednym z kluczowych etapów jest biopsja węzła wartowniczego, która pozwala stwierdzić, czy doszło do przerzutów. Jeśli wynik biopsji gruboigłowej potwierdzi nowotwór złośliwy, specjalista zaplanuje indywidualny program leczenia. Może on obejmować chirurgiczne usunięcie zmiany chorobowej, leczenie systemowe, takie jak chemioterapia, a także radioterapię czy terapie celowane, zależnie od rodzaju i lokalizacji nowotworu.

Ważne jest, aby pamiętać, że nawet zły wynik biopsji, taki jak obecność komórek nowotworowych, nie przekreśla szans na skuteczne leczenie. Biopsja wykorzystywana jest właśnie po to, aby jak najdokładniej ocenić charakter zmiany i wdrożyć odpowiednie leczenie onkologiczne na jak najwcześniejszym etapie.